آموزش کامل LVM در لینوکس | مدیریت دیسک در هاست و سرور

در این مقاله به صورت کامل و قدم به قدم LVM در لینوکس را بررسی می کنیم.
LVM یا Logical Volume Manager ابزاری است که به شما امکان می دهد دیسک ها را به صورت پویا مدیریت کنید.
این آموزش برای مدیران سرور مجازی ایران و آلمان و کسانی که به دنبال مدیریت حرفه ای هاست هستند، بسیار کاربردی است.

LVM  چیست؟

LVM یک لایه نرم افزاری بین دیسک فیزیکی و فایل سیستم ایجاد می کند.
به جای کار مستقیم با پارتیشن ها، می توانید از حجم های منطقی (Logical Volumes) استفاده کنید.
این کار انعطاف پذیری بالایی در مدیریت هاست و VPS به شما می دهد.
به زبان ساده، LVM در لینوکس مثل یک سیستم مدیریت هوشمند برای فضای ذخیره سازی است که اجازه می دهد دیسک ها را ترکیب کنید، حجم ها را تغییر دهید و بدون خاموشی سرور، فضای بیشتری به سرویس ها اختصاص دهید.

مزایای استفاده از LVM در لینوکس

• افزایش یا کاهش حجم دیسک بدون ریبوت
• مدیریت چندین دیسک به صورت یکپارچه
• امکان گرفتن Snapshot برای بکاپ سریع
• انعطاف پذیری بالا برای هاستینگ و دیتابیس ها
• امکان جابجایی داده ها بین دیسک ها بدون Downtime

نصب LVM در لینوکس

برای استفاده از LVM در لینوکس باید بسته lvm2 نصب باشد.
این دستور روی توزیع های مختلف متفاوت است:

# Ubuntu / Debian
sudo apt update
sudo apt install lvm2

# CentOS / RHEL
sudo yum install lvm2

شناسایی دیسک ها در LVM

قبل از ساخت LVM باید بدانیم چه دیسک هایی در سیستم وجود دارند.
این کار با دستور زیر انجام می شود:

lsblk -o name,size,type,mountpoint

ساخت PV، VG و LV در LVM لینوکس

۱. ساخت PV (Physical Volume)

PV اولین لایه در LVM است. یعنی دیسک یا پارتیشن خام را به LVM معرفی می کنیم.

sudo pvcreate /dev/sdb1

۲. ساخت VG (Volume Group)

VG مثل یک ظرف بزرگ است که چند دیسک (PV) را در خود نگه می دارد.
بعداً LVها را از داخل این ظرف می سازیم.

sudo vgcreate vg_data /dev/sdb1

۳. ساخت LV (Logical Volume)

LV همان چیزی است که مثل یک پارتیشن عادی می توانیم روی آن فایل سیستم بسازیم و Mount کنیم.

sudo lvcreate -n lv_web -L 20G vg_data

فرمت و Mount کردن LV در LVM لینوکس

برای استفاده از LV باید روی آن فایل سیستم بسازیم (مثل ext4 یا xfs).

sudo mkfs.ext4 /dev/vg_data/lv_web
sudo mkdir -p /data/web
sudo mount /dev/vg_data/lv_web /data/web
echo "/dev/vg_data/lv_web  /data/web  ext4  defaults  0  2" | sudo tee -a /etc/fstab

افزایش حجم LV

اگر فضای دیسک پر شد، می توانیم دیسک جدید اضافه کنیم و LV را بزرگ تر کنیم.

sudo pvcreate /dev/sdc1
sudo vgextend vg_data /dev/sdc1
sudo lvextend -L +10G /dev/vg_data/lv_web
sudo resize2fs /dev/vg_data/lv_web

کاهش حجم LV در LVM

کوچک کردن LV خطرناک است و اگر درست انجام نشود، داده ها از بین می روند.
برای ext4 باید فایل سیستم را آفلاین کوچک کنید.

sudo umount /data/web
sudo e2fsck -f /dev/vg_data/lv_web
sudo resize2fs /dev/vg_data/lv_web 15G
sudo lvreduce -L 15G /dev/vg_data/lv_web
sudo mount /dev/vg_data/lv_web /data/web

Snapshot در LVM لینوکس

Snapshot یک کپی لحظه ای از LV است. برای بکاپ سریع یا تست خیلی مفید است.

sudo lvcreate -L 5G -s -n lv_web_snap /dev/vg_data/lv_web
sudo mount -o ro /dev/vg_data/lv_web_snap /snap/web
sudo umount /snap/web
sudo lvremove /dev/vg_data/lv_web_snap

ارورهای رایج و راه حل ها

• device is busy: LV هنوز Mount است → ابتدا Unmount کنید.
• not enough free space: فضای VG کافی نیست → دیسک جدید اضافه کنید.
• snapshot overflowed: Snapshot پر شده → Snapshot را حذف یا بزرگ کنید.
• filesystem corrupt after resize: قبل از کاهش، فایل سیستم چک نشده → همیشه e2fsck اجرا کنید.

نکات امنیتی و محکم کاری

• قبل از هر تغییر، از داده ها بکاپ بگیرید.
• برای کاهش حجم، اول فایل سیستم را کوچک کنید، بعد LV را.
• برای افزایش حجم، اول LV را بزرگ کنید، بعد فایل سیستم را.
• Snapshot را طولانی مدت نگه ندارید.
• از vgcfgbackup برای ذخیره پیکربندی استفاده کنید.

مانیتورینگ LVM

sudo lvdisplay
sudo vgdisplay
sudo pvdisplay
sudo lvs -a -o +devices
sudo vgs -o +lv_count,vg_size,vg_free
sudo pvs -o +pv_used

جمع بندی

مدیریت LVM یکی از مهارت های ضروری برای مدیران سرور است.
با این ابزار می توانید دیسک ها را به صورت پویا مدیریت کنید، Snapshot بگیرید و بدون Downtime فضای هاست و VPS را افزایش دهید.
اگر به دنبال سرور مجازی شاتل با پیکربندی حرفه ای LVM هستید،
پلن های VPS ما را بررسی کنید.